Jak mówić o osobie z niepełnosprawnością?

Słowa kształtują rzeczywistość. Jak wyrażać się odpowiednio i tej rzeczywistości nie zniekształcać? Weźmy na warsztat mówienie o osobach z niepełnosprawnością.

1. „Osoba niepełnosprawna” a „osoba z niepełnosprawnością”

Zmiana wydaje się subtelna, a jednak bardzo istotna. Mówiąc to pierwsze podkreślamy, że niepełnosprawność definiuje całą osobę. Mówiąc to drugie – wspominamy o pewnym dodatku.

Przykład: Osoba z niepełnosprawnością słuchu faktycznie nie usłyszy dźwięku, ale może nie mieć żadnych problemów z poruszaniem się, widzeniem, pracą na komputerze, przygotowaniem posiłków itp., a korzystając z języka migowego „usłyszy” komunikat – jest więc sprawna i samodzielna.

2. Inwalida przykuty do wózka inwalidzkiego

Te określenia są przestarzałe i często nieadekwatne. Inwalidą określano osobę, która w wyniku działań wojennych uległa wypadkowi, nabywając tym samym niepełnosprawność. A wózek inwalidzki służył do przewożenia takiej osoby.

Współcześnie, wyróżniamy podstawowe 3 rodzaje wózków:
ortopedyczny, służący do transportu np. pacjentów w szpitalu lub osób starszych przez osoby wspierające,
aktywny, służący do samodzielnego poruszania się przez osobę korzystającą z wózka, lekki, z niższym oparciem i bez rączek (tylnych uchwytów),
sportowy, wykorzystywany w czasie treningów i rozgrywek sportowych, ma większy kąt nachylenia kół.

Osoby poruszające się na wózku nie są do niego „przykute”. Wózek jest dla nich dodatkowym akcesorium umożliwiającym samodzielne poruszanie się. 

3. Chory i cierpiący kaleka

Osoba z niepełnosprawnością nie zawsze jest pokrzywdzona przez los i cierpi. Można spotkać wiele osób, które zarażają pozytywną energią i mają więcej zapału do pracy, niż osoba nie deklarująca żadnego uszczerbku na zdrowiu. Częstsze przyjmowanie leków lub korzystanie z protezy może stanowić wyzwanie, ale nie powinno być jednoznacznie kojarzone z chorobą, czy jeszcze bardziej wyrazistym „kalectwem”. 

4. Jak zatem mówić poprawnie, żeby nie urazić osoby z niepełnosprawnością?

Prostym kluczem jest mówienie o obecności jakiejś choroby niż o “chorej osobie” lub używanie medycznie przyjętych określeń, nieobraźliwych. Niepełnosprawność też nie zawsze oznacza chorobę, chociaż czasem z niej wynika.
Kilka przykładów:
– Lepiej osoba z epilepsją niż epileptyk.
– Lepiej uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a nie dziecko specjalne.
Osoba z zaburzeniami psychicznymi/z chorobą psychiczną, a nie chory psychicznie, nienormalny, szalony.
– Lepiej osoba z autyzmem/ w spektrum autyzmu, niż osoba cierpiąca na autyzm.
Niewidomy, a nie ślepy.

Podkreślaj zdolności a nie ograniczenia:
Osoba posługująca się PJM (Polskim Językiem Migowym) a nie osoba niemówiąca lub głochoniema.
Osoba korzystająca z wózka zamiast np. sparaliżowany, nie mogący chodzić.

Jeśli nie ma konieczności wspominania o niepełnosprawności, pomiń tę informację. Przykładowo:
Marcin z działu IT będzie prowadził jutro szkolenie o 10. Zamiast: Marcin z działu IT, ten na wózku, będzie prowadził jutro szkolenie o 10.

Czy powiedzenie o kimś “autyk” lub “amputant” jest obraźliwe? Moim zdaniem, bardziej istotne są nasze intencje wobec takiej osoby. Jeśli nasza postawa jest serdeczna i empatyczna, to powiedzenie o kimś “niepełnosprawny” nie urazi tej osoby. Warto natomiast dbać o te określenia a przede wszystkim, nie bać się rozmawiać o niepełnosprawności.

Ignorancja czasem dotyka bardziej, niż słowa.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, napisz do nas lub zorganizuj w swojej placówce szkolenie: Savoir-vivre w stosunku do osób z niepełnosprawnością. Poznasz dobre praktyki w rozmowie, obsłudze klienta, proponowaniu pomocy czy nawet zatrudnianiu takich osób.

Szkolenie prowadzi Klaudia Kaniewska z Fundacji Poland Business Run, która dobrze zna i rozumie środowisko osób z niepełnosprawnością. Jako osoba po amputacji, chętnie upowszechnia wiedzę na tematy dotyczące komunikacji z osobami o szczególnych potrzebach.

CHCĘ POZNAĆ OFERTĘ SZKOLENIOWĄ

One thought on “Jak mówić o osobie z niepełnosprawnością?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *